Kamizelka / Kamizelka jako nowela – teoria sokoła

Kamizelka jest małą formą narracyjną, której fabuła i sceneria utrzymane są w granicach wydarzeń codziennego życia. To właśnie w ich kontekście ujawnia się heroizm bohaterów. Kamizelka jest klasyczną „nowelą z sokołem”.

Nazwa „teorii sokoła” czy „motywu sokoła” pochodzi od tytułu noweli G. Boccacia „Sokół”, która została uznana za utwór wzorcowy. Do zasadniczych jej wyznaczników należą:
• Wyraźnie zaznaczony punkt kulminacyjny
• Występowanie w każdej, istotnej fazie fabuły motywu opowieści. W omawianej tutaj noweli jest to oczywiście motyw kamizelki. To on, powtarzając się w poszczególnych sekwencjach fabularnych, spaja utwór wewnętrznie
• Zwarta kompozycja uzyskana dzięki jasno zarysowanej akcji, stąd też występuje rezygnacja z dodatkowych epizodów, motywów, dużej liczby postaci. Nowela jest praktycznie utworem jednowątkowym z ograniczoną liczbą bohaterów drugiego planu
• Niewielka ilość komentarzy odautorskich, opisów, charakterystyk postaci. Sfera narracji jest stosunkowo skromna, ulega ograniczoności na rzecz zdarzeniowości i konsekwentnego prowadzenia akcji ku punktowi kulminacyjnemu, on bowiem w zasadniczy sposób powoduje odmianę losu bohatera i rozładowuje stopniowo budowane napięcie.
czytaj dalej ↓

Nowela Prusa przedstawia historię małżeństwa przezywającego dramat zbliżającej się śmierci. Jedyną bronią w tej walce jest ich miłość. Omawiana forma prozatorska oparta jest na inwersji czasowej, czytelnik w pierwszej kolejności dowiaduje się o dramacie młodego małżeństwa (śmierci urzędnika) następnie narrator odtwarza życie bohaterów sprzed tragicznego zdarzenia. Retrospekcje swą opiera na zaobserwowanych przez okno fragmentach z ich życia oraz na wyglądzie kamizelki, którą kupił po śmierci urzędnika. Zabieg taki jest możliwy, bowiem narrator należy do świata przedstawionego i jest ograniczony ta samą przestrzenią, co pozostali bohaterowie. Kiedy wchodzi w posiadanie kamizelki nabywa niejako prawa do literackiego ujęcia zwyczajnego zdarzenia.

Do założeń teorii sokoła pasuje zwłaszcza „wewnętrzna” opowieść przedstawiona w Kamizelce, tzn. historia małżeństwa. Znajdujemy tam wszelkie wskazane wyżej cechy: jednowątkowość (losy urzędnika i jego żony), schematyczny rozwój akcji (zawiązanie akcji, rozwinięcie, punkt kulminacyjny (śmierć pana), rozwiązanie akcji. Ponadto zwyczajny z pozoru przedmiot – kamizelka („sokół”), niespodziewanie odgrywa niebagatelną rolę.

  Dowiedz się więcej